Artikel verschenen op http://www.secunews.be op 6 Juni 2013. Om het artikel te zien op de website van Secunews, klik hier.
Hoe gaan we om met een kind in rouw?
Evelyne Josse, 2013
Als ouder, leerkracht, opvoeder, CLB-medewerker … kunt u uiteraard geconfronteerd worden met een kind dat een dierbare heeft verloren. In het vorige artikel zagen we al dat het overlijden van een ouder, familielid, vriend of kennis een pijnlijke ervaring is, zowel voor de allerkleinsten als voor oudere kinderen en adolescenten.
Hierna geven we een aantal adviezen en tips die u kunnen helpen het kind te begeleiden bij zijn rouwproces.
• Breng een kind altijd op de hoogte van een overlijden, wat zijn leeftijd ook is. Misschien denkt u dat het beter is dit te verzwijgen om het kind die pijnlijke waarheid te besparen. Toch helpt u een kind het beste door hem de kans te geven het hele rouwproces te doorlopen. Vertel het kind wat er is gebeurd op een eerlijke en eenvoudige manier, aangepast aan zijn leeftijd. Geef hem vervolgens de kans om vragen te stellen.
• Laat het kind toe zijn gevoelens te uiten. Leg ook uit dat het normaal is dat iemand die net een dierbare heeft verloren, zich verdrietig of boos voelt.
• Maak het onomkeerbare karakter van de dood duidelijk. “Papa komt nooit meer terug. Dat is onmogelijk. Niemand kan ervoor zorgen dat hij terugkomt, en hijzelf ook niet.” Als het kind tussen drie en vijf jaar is, zal het de volgende maanden waarschijnlijk nog verschillende keren vragen wanneer de overledene terugkomt. Blijf herhalen dat de persoon overleden is en dat hij of zij dus nooit meer terugkomt.
• Vragen over het lot van de overledene zijn doorgaans niet gemakkelijk te beantwoorden (bv. “Waar is mama nu naartoe?”). Blijf trouw aan uw overtuiging en familietradities. Zeg in elk geval nooit dat de overledene op reis is of voor altijd is ingeslapen, want daardoor zou het kind bang kunnen worden om zelf te reizen of te gaan slapen.
• Laat het kind – als dat enigszins mogelijk is – de begrafenisplechtigheid bijwonen. Deelnemen aan het afscheidsritueel kan het kind helpen bij zijn rouwproces.
• Stel het kind gerust dat het altijd op zijn familie kan rekenen.
• “Hoe kon hij nu doodgaan, terwijl ik hem zo hard nodig heb?” “Het is niet eerlijk dat zij nu dood is!” “Ik zal hem wreken!” Het zijn mogelijke uitingen van boosheid op de overledene zelf, op het lot, of op de aanstichter van het drama (bv. de bestuurder die het dodelijk ongeval heeft veroorzaakt). Laat het kind gerust zijn boosheid uiten, maar zorg er steeds voor dat dit niet ontaardt in gewelddadige handelingen. (1)
• Soms zal een kind zichzelf de schuld geven van het overlijden van de geliefde persoon omdat hij iets verkeerds heeft gedaan of gezegd (bv. hij is stout geweest of hij heeft niet geluisterd). Maak het kind heel duidelijk dat hij zeker nergens schuld aan heeft.
• Het kind kan bang worden dat hijzelf of iemand anders uit zijn directe omgeving binnenkort ook dood zal gaan. Voor dit kind is de dood dan zoals een besmettelijke ziekte. Leg het kind uit dat het niet is zoals bij een griep en dat iemand echt niet zomaar doodgaat.
• De dood van een ouder heeft vaak tot gevolg dat een kind vroeger dan normaal een bepaalde verantwoordelijkheid op zich moet nemen. Laat het kind eerst zijn verdriet verwerken, voor u hem hiermee belast.
Evelyne Josse
Psychologe, psychotherapeute
(1) Josse, E. (2011), Le traumatisme psychique chez le nourrisson, l’enfant et l’adolescent, De Boeck (uit de reeks Le point sur …).
Verder lezen: http://www.nji.nl