Artikel verschenen op http://www.secunews.be op 11 April 2016. Om het artikel te zien op de website van Secunews, klik HIER.

Direct na een terroristische aanslag is de bevolking uiteraard in shock. Iedereen werd overvallen door de plotse moorddadige wreedheden, veel mensen zijn bang en vol afschuw en onbegrip over wat er is gebeurd. In dit artikel gaan we wat dieper in op wat er gebeurt met mensen, met een samenleving, vlak na een aanslag en in de weken die volgen. Vervolgens nemen we enkele concrete tips uit diverse bronnen even onder de loep.

De veerkracht van de samenleving

Veel mensen zijn angstig, triest of ontredderd na een aanslag. Dat is een heel normale reactie na zo’n dramatische gebeurtenis. Maar zelfs al zijn die reacties in het begin erg hevig, ze leiden zelden tot problemen op lange termijn. Bij de meeste mensen nemen die emoties na een paar dagen of weken stilaan weer af.

Na een aanslag is het sociale weefsel van een samenleving wel behoorlijk door elkaar geschud, maar het is niet verwoest. De meeste mensen beschikken over voldoende middelen om hun emoties te verwerken en er weer bovenop te komen, zoals de steun van familie, vrienden en de gemeenschap waarin ze leven. Als die familiale en sociale netwerken voldoende sterk en veerkrachtig zijn, zorgen ze ervoor dat het geestelijke evenwicht van individuen en hun gemeenschap weer wordt hersteld en dat iedereen weer verder kan met zijn of haar leven.

De nood aan rituelen

Direct na een gruwelijke gebeurtenis zoals een aanslag, zal het individuele en sociale evenwicht zich vooral herstellen door de versterking van de banden binnen de getroffen samenleving, door de consolidatie van haar eenheid en de herbevestiging van haar waarden. Daarnaast hebben veel mensen nood aan collectieve rituelen: ze komen samen op de plaats van de aanslag, ze zingen, bidden en praten, ze houden een minuut stilte, ze leggen bloemen neer en steken kaarsjes aan voor de slachtoffers …

Dergelijke rituelen zijn een manier om de sociale identiteit te versterken. Ze geven mensen het gevoel bij een groep, een gemeenschap, een volk te horen. Op langere termijn zorgt dit echter niet voor blijvende sociale banden. Het saamhorigheidsgevoel verdwijnt beetje bij beetje weer naar de achtergrond. Het kan overgaan in een bevestiging van de eigen groep, van de eigen cultuur, religie of ideologie en waarden met het risico dat het leidt tot polarisering, tot “wij tegen de anderen”.

De reacties achteraf

Enkele dagen na het drama, en in de weken die volgen, vinden de meeste mensen hun normale kalmte weer terug, ook al zal stress zo nu en dan nog de kop opsteken, bijvoorbeeld als ze in een situatie terechtkomen die de aanslag weer in herinnering brengt.

Er zullen echter ook mensen zijn die zich niet van hun angstgevoelens kunnen losmaken en die regelmatig nachtmerries hebben, zelfs als ze de aanslag niet van dichtbij hebben meegemaakt. Zij zullen geneigd zijn hun gewoontes te veranderen, bepaalde plaatsen of situaties te vermijden – zoals dikwijls het geval is bij de directe slachtoffers van een aanslag. Heel gevoelige mensen reageren vaak zo, evenals mensen die al eerder een aanslag hebben meegemaakt en bij wie alles terug naar boven komt. Maar ook mensen die alles hebben gezien en gevolgd op televisie en internet, lopen dit gevaar, door de enorme lading emoties die ze te zien hebben gekregen: angst, afschuw, woede, onmacht …

Hoe kunnen we die angst op een positieve manier overwinnen?

• Ga zoveel mogelijk verder met uw gewone leven. Een normale dagelijkse routine draagt bij aan uw gevoel van veiligheid en continuïteit.

• Als u er behoefte aan hebt, praat dan over uw gevoelens met anderen. Blijft u toch zitten met uw angstgevoelens, zoek dan professionele hulp.

• Moedig uw kinderen aan om te praten over hun emoties, neem hun angst serieus en stel hen gerust. Besteed voldoende tijd aan hen zodat ze zich veilig voelen en hun normale gewoontes (school, hobby’s, vriendjes …) weer kunnen opnemen.

• Als u iemand wilt en kunt helpen die getraumatiseerd is door de gebeurtenissen, bied dan in de eerste plaats een luisterend oor en vertrouwen. Oordeel niet over zijn of haar problemen en minimaliseer ze zeker niet.

Evelyne Josse
Psycholoog, psychotherapeute, auteur van de website http://www.resilience-psy.com

Lees ook:

Omgaan met schokkende gebeurtenis
Les réactions psychologiques des victimes directes d’un attentat

Verder lezen: http://www.resilience-psy.com