Artikel verschenen op http://www.secunews.be op 16 September 2011. Om het artikel te zien op de website van Secunews, klik hier.
Evelyne Josse, 2011
In een vorig artikel hebben we vooral gekeken naar de oorzaken van stress waar het personeel van de hulpdiensten mee te maken krijgt. Hier gaan we verder in op hoe we (de gevolgen van) stress kunnen herkennen.
Op zich is stress een natuurlijk verschijnsel en zelfs noodzakelijk om te kunnen overleven. Het maakt energie vrij en zorgt voor de nodige motivatie om moeilijke situaties te overwinnen en uitdagingen aan te gaan. Maar net zoals een onschadelijk geneesmiddel schadelijk kan worden als de dosis te hoog is, kan ook stress negatieve gevolgen hebben wanneer we er te lang, te vaak en/of te sterk aan worden blootgesteld.
Op professioneel vlak manifesteert stress zich vooral door een verminderde doeltreffendheid van de hulpverlener, wat uiteraard invloed heeft op de kwaliteit van de interventie. Hij kan concentratieproblemen ondervinden, inefficiënt hyperactief gedrag vertonen en zijn prestatievermogen over- of juist onderschatten. En net zoals geeuwen werkt stress « aanstekelijk » : het slaat over op collega’s en kan zo tot heel wat conflicten leiden en demotiverend werken.
Op relationeel vlak kan een hulpverlener met stress de behoefte voelen om voortdurend te praten of juist om zich helemaal in zichzelf te keren. Ook kan hij uiting geven aan een (misplaatst) wantrouwen ; zich negatief, pessimistisch of zelfs agressief opstellen ; cynische, seksistische en/of racistische uitlatingen doen ; ongegronde oordelen vellen…
Op het vlak van gedrag kan er sprake zijn van slapeloosheid en gebrek aan eetlust. De hulpverlener zal soms voor zichzelf en voor anderen onverantwoorde risico’s nemen. Andere mogelijke uitingen zijn : abnormale toename van amoureuze en seksuele relaties ; gevaarlijk rijgedrag ; provocerend gedrag ; overmatig gebruik van alcohol, drugs of medicamenten ; huiselijk geweld ; dwangmatig koopgedrag…
Op emotioneel vlak vertaalt stress zich vaak in een negatieve houding ten opzichte van zichzelf, het werk, de collega’s en/of oversten en het leven in het algemeen. Verder kan dit zich uiten in overgevoeligheid, woede- of angstaanvallen en psychische ontreddering die in het ergste geval tot zelfmoord kan leiden.
Dat stress op lichamelijk vlak gevolgen heeft, is algemeen bekend (en erkend). Op korte termijn gaat het vooral om serieuze vermoeidheidsverschijnselen en tamelijk onschuldige gezondheidsproblemen zoals hoofdpijn, rugpijn, darmproblemen, steeds terugkerende verkoudheid, eczeem, hartkloppingen e.d. Na een tijd kunnen er echter ernstiger ziektes de kop opsteken : hartaandoeningen, maagzweren en diabetes komen bijvoorbeeld in verhouding veel vaker voor bij personeelsleden van de hulpdiensten dan bij de andere bevolkingsgroepen.
In een volgend artikel zetten we enkele adviezen op een rijtje die hulpverleners kunnen helpen bij het leren omgaan met stress.
Vorige artikel
– Het personeel van de hulpdiensten : anderen helpen met gevaar voor eigen leven
– Stress bij het personeel van de hulpdiensten : hoe herkennen we die ?
– Stress bij het personeel van de hulpdiensten : wat kunnen we eraan doen ?
– Het personeel van de hulpdiensten : oog in oog met traumatiserende situaties
– Traumatische stress bij het personeel van de hulpdiensten
– Trauma’s voorkomen bij het personeel van de hulpdiensten
Evelyne Josse
Psychologe, psychotherapeute